အိန္ဒိယနိုင်ငံဟာ လွတ်လပ်ရေးရပြီးကတည်းက ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အကြိမ်ပေါင်း ၁၀၆ ကြိမ်အထိ ပြင်ဆင်ခဲ့ပေမယ့် အာဏာသိမ်းမှု သို့မဟုတ် ဖွဲ့စည်းပုံပျက်သွားတာမျိုး မရှိခဲ့ဘဲ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ရေရှည်တည်တံ့အောင် ထိန်းသိမ်းနိုင်ခဲ့တာကို မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သင်ခန်းစာယူစရာအဖြစ် နိုင်ငံရေးပါတီတွေနဲ့ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေက ထောက်ပြကြပါတယ်။
၂၀၂၅ ခုနှစ်၊ မတ်လ ၁၈ ရက်နေ့ ရန်ကုန်မြို့က အိန္ဒိယစင်တာမှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ “ဖက်ဒရယ်နှင့် ဒီမိုကရေစီဆိုင်ရာ အလွတ်သဘောဆွေးနွေးပွဲ” မှာ အိန္ဒိယရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ၊ ဖက်ဒရယ်စနစ် အောင်မြင်မှု၊ မဟတ္တမဂန္ဒီရဲ့ အကြမ်းမဖက်လမ်းစဉ် (Non-Violence) စတဲ့အကြောင်းအရာတွေကို မြန်မာနိုင်ငံက နိုင်ငံရေးပါတီတွေ၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ (EAOs)၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပညာရှင်တွေက ဆွေးနွေးခဲ့ကြပါတယ်။
အိန္ဒိယရဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဟာ ဗဟိုအစိုးရနဲ့ ပြည်နယ်အစိုးရတွေကြား အာဏာခွဲဝေမှု၊ တန်းတူရေးနဲ့ ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ကို ဥပဒေကြောင်းအရ အာမခံပေးထားတာကြောင့် လူမျိုးစု၊ ဘာသာ၊ ယဉ်ကျေးမှုကွဲပြားမှုတွေကို စည်းလုံးညီညွတ်စွာ စီမံနိုင်ခဲ့တာပါ။ ဒါ့အပြင် မဟတ္တမဂန္ဒီရဲ့ အကြမ်းမဖက်ရေးလမ်းစဉ်နဲ့ အောက်ခြေလူထုအပေါ် ယုံကြည်မှုတို့ဟာ အိန္ဒိယကို ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံအဖြစ် တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့တဲ့ အဓိကသော့ချက်တွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့ အိန္ဒိယရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေကို မှီငြမ်းပြီး ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ဒီမိုကရေစီနဲ့အညီ တည်ဆောက်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရာမှာ လက်နက်ကိုအသုံးပြုတာထက် ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုတွေကို အလေးထားသင့်ပြီး၊ ပြည်နယ်တွေကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးတဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ပုံဖော်သင့်ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်နိုင်တဲ့ ပျော့ပြောင်းမှုရှိဖို့လည်း အရေးကြီးပါတယ်။
စာရေးသူကတော့ အိန္ဒိယရဲ့ ဖက်ဒရယ်စနစ်နဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်နည်းတွေကို မြန်မာနဲ့ကိုက်ညီအောင် ချိတ်ဆက်အသုံးပြုဖို့၊ အကြမ်းမဖက်ဝါဒနဲ့ လူထုအခြေပြုနိုင်ငံရေးကို အလေးပေးဖို့၊ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရာမှာ ဥပဒေအရ ညှိနှိုင်းမှုတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ အကြံပြုလိုပါတယ်။
အိန္ဒိယဟာ ဖက်ဒရယ်စနစ်နဲ့ ဒီမိုကရေစီကို စဉ်ဆက်မပြတ် ထိန်းသိမ်းနိုင်မှုကြောင့် နိုင်ငံတကာမှာ ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေး စံနမူနာအဖြစ် မှတ်ယူခံရပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံအနေနဲ့လည်း အိန္ဒိယရဲ့ အောင်မြင်မှုတွေကို သင်ခန်းစာယူပြီး ငြိမ်းချမ်းပြီး ဖွံ့ဖြိုးတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုကို တည်ဆောက်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ရပါတယ်။
ဆွေးနွေးပွဲ၏ အဓိက အချက်များ
၁။ အိန္ဒိယ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ အားသာချက်များ
- လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက် ဖွဲ့စည်းပုံကို ၁၀၆ ကြိမ်ပြင်ဆင်ခဲ့သော်လည်း အာဏာသိမ်းမှု သို့မဟုတ် ဖွဲ့စည်းပုံပျက်သွားခြင်း မရှိဘဲ ဒီမိုကရေစီစနစ်ကို ရေရှည်တည်တံ့စေခဲ့ခြင်း။
- ဗဟိုနှင့် ပြည်နယ်အစိုးရများအကြား အာဏာခွဲဝေမှု၊ တန်းတူရေးနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်ကို ဥပဒေကြောင်းအရ အာမခံခြင်း။
- လူမျိုးစု၊ ဘာသာ၊ ယဉ်ကျေးမှုကွဲပြားမှုများကို စည်းလုံးညီညွတ်စွာ စီမံနိုင်သည့် ပျော့ပြောင်းသော ဖက်ဒရယ်စနစ်။
၂။ မဟတ္တမဂန္ဒီ၏ လမ်းစဉ်
- အကြမ်းမဖက်ရေး (Non-Violence) နှင့် အောက်ခြေလူထုအပေါ် ယုံကြည်မှုကို အခြေခံသော နိုင်ငံတည်ဆောက်ရေး။
- ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို လူမှုစည်းလုံးညီညွတ်မှုဖြင့် တည်ဆောက်ရန် မျှော်မှန်းခြင်း။
၃။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် သင်ခန်းစာများ
- ပဋိပက္ခများဖြေရှင်းရန် လက်နက်မဟုတ်သော ညှိနှိုင်းမှုနှင့် ပါဝင်ဆွေးနွေးမှုကို အလေးထားရန်။
- ပြည်နယ်များအား ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ပေးသည့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို ဒီမိုကရေစီနှင့်အညီ ပုံဖော်ရန်။
- အိန္ဒိယကဲ့သို့ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို ပြင်ဆင်နိုင်သည့် ပျော့ပြောင်းမှု ရှိရန်။
အချုပ်အားဖြင့် အိန္ဒိယ၏ အောင်မြင်မှုသည် ၎င်း၏ ပျော့ပြောင်းသော ဖွဲ့စည်းပုံ၊ လူထုအပေါ် ယုံကြည်မှု၊ နိုင်ငံရေးအရ ညှိနှိုင်းတတ်မှု တို့ကြောင့်ဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ကို အင်အားသုံး အာဏာခွဲဝေမှုအဖြစ် မဟုတ်ဘဲ၊ လူမှုစည်းလုံးညီညွတ်မှုကို အခြေခံသော ဒီမိုကရေစီဖက်ဒရယ် အဖြစ် တည်ဆောက်ရန် လိုအပ်သည်။
ဂန္ဒီ၏ အကြမ်းမဖက်လမ်းစဉ်နှင့် အိန္ဒိယ၏ ဖွဲ့စည်းပုံပြင်ဆင်နည်းများကို မြန်မာ့အခြေအနေနှင့် လိုက်လျောညီထွေရှိအောင် ချိတ်ဆက်အသုံးချနိုင်ပါက၊ ငြိမ်းချမ်းပြီး ဖွံ့ဖြိုးသော နိုင်ငံတစ်ခုကို ပုံဖော်နိုင်မည်ဖြစ်သည်။
