မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်ကောင်စီက ၂၀၂၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလမှာ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပဖို့ စီစဉ်နေတာကို ဂျပန်အစိုးရက ကြီးကြီးမားမား သံသယဝင်နေပါတယ်။ ဒီသံသယတွေရဲ့ နောက်ကွယ်မှာ အဓိက အကြောင်းရင်းတွေ ရှိပါတယ်။ ဒီအကြောင်းတွေကို ပရိသတ်တွေ နားလည်အောင် ရှင်းပြပေးပါ့မယ်။
၁။ နိုင်ငံရေးတိုးတက်မှု မရှိဘဲ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပခြင်း
ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Takeshi Iwaya က ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နဲ့ အခြားအကျဉ်းသားတွေကို လွှတ်ပေးဖို့၊ လက်ရှိအကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းဖို့ နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲတွေ မရှိဘဲ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမယ်ဆိုတာကို စိုးရိမ်နေပါတယ်။
ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာ နိုင်ငံရေးအရ တိုးတက်မှုတွေ ရှိမှသာ အောင်မြင်နိုင်တာပါ။ အခုလို လိုအပ်တဲ့ဆွေးနွေးမှုတွေ မရှိဘဲ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမယ်ဆိုရင် ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ တရားမျှတမှု ရှိမှာမဟုတ်ဘူးလို့ ဂျပန်က ယုံကြည်နေပါတယ်။
၂။ နယ်မြေထိန်းချုပ်မှု အားနည်းနေခြင်း
စစ်ကောင်စီဟာ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်း အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက နယ်မြေအများစုကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခြင်း မရှိတော့ပါဘူး။ ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလမှာ သန်းခေါင်စာရင်း ကောက်ယူတဲ့အခါမှာလည်း မြို့နယ် ၃၃၀ အနက် ၁၄၅ မြို့နယ်ပဲ ကောက်ယူနိုင်ခဲ့တာကို ကြည့်ရင် စစ်ကောင်စီရဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစွမ်းရည် ဘယ်လောက်အားနည်းနေသလဲဆိုတာ သိသာပါတယ်။ ဒီလိုအခြေအနေမှာ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမယ်ဆိုရင် ဘယ်လောက်ထိ တရားမျှတမှုရှိမလဲဆိုတာ ဂျပန်က သံသယဝင်နေတာပါ။
၃။ နိုင်ငံတကာက လက်မခံခြင်း
ဂျပန်တစ်ခုတည်း မဟုတ်ပါဘူး။ မလေးရှား၊ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီ၊ အာဆီယံနိုင်ငံတွေ၊ တောင်ကိုရီးယား၊ အိန္ဒိယ အပါအဝင် နိုင်ငံတကာက စစ်ကောင်စီရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို လက်မခံနိုင်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
ဂျပန်က ဒီနိုင်ငံတွေနဲ့အတူ ရွေးကောက်ပွဲကို လူသိရှင်ကြား ရှုတ်ချဖို့နဲ့ စစ်ကောင်စီကို နည်းပညာပံ့ပိုးမှုတွေ ရပ်တန့်ဖို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။
၄။ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေခြင်း
လူ့အခွင့်အရေးလေ့လာစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့ (HRW) အပါအဝင် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအဖွဲ့အစည်းတွေက မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတယ်လို့ ထောက်ပြထားပါတယ်။
ဒီလိုအခြေအနေမှာ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမယ်ဆိုရင် ဒီမိုကရေစီအတွက် အရှိန်အဟုန်မြှင့်တင်နိုင်မယ့်အစား စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ပုံမှန်ဖြစ်စေရန် ကြိုးပမ်းမှုအဖြစ် သတ်မှတ်ထားပါတယ်။
နိဂုံးချုပ်
ဂျပန်ရဲ့သံသယဟာ စစ်ကောင်စီရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲစီစဉ်မှုကို လက်တွေ့ကျပြီး တရားမျှတမှုရှိတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲတစ်ခုအဖြစ် မမြင်တာကြောင့်ပါ။ ရွေးကောက်ပွဲဆိုတာ လွတ်လပ်မှု၊ ပါဝင်မှုနဲ့ စနစ်တကျဖြစ်မှုတွေ လိုအပ်ပါတယ်။ အခုလိုအချက်တွေ မရှိဘဲ ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမယ်ဆိုရင် ဒီရွေးကောက်ပွဲဟာ နိုင်ငံတကာက လက်ခံနိုင်ဖွယ်ရှိမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ဂျပန်အပါအဝင် နိုင်ငံတကာက စစ်ကောင်စီရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကို သံသယနဲ့ ကြည့်နေရတာပါ။
